Мэгрэ ведаў усё гэта. Але цяпер ён лепш разумеў тую нябачную барацьбу, якая пачалася памiж стрыечнымi братамi.
Барацьбу не толькi памiж iмi двума, але i супраць яго, Мэгрэ!
Нельга было дапусцiць, каб у гэтую гiсторыю ўмяшалася палiцыя! Нi адзiн, нi другi не мог сказаць праўду!
- Я прыйшоў сюды на "Сэн-Мiшэлi"...
- Ведаю! I вы паслалi Вялiкага Луi да мэра...
Раймон мiжволi ўсмiхнуўся - камiсар расказваў за яго.
- Раз'юшаны Луi спагнаў на iм усю сваю злосць за ўсё тое, што яму прыйшлося зведаць у жыццi... I ён мог лупцаваць мэра, не баючыся, што той паклiча на дапамогу... Вось i адвёў душу!..Урэшце ён вымусiў яго напiсаць лiст, у якiм дазваляў вам забраць хлопчыка з калежа...
- Але... Я хаваўся за вiлаю, а ваш калега вiсеў у мяне лiтаральна на пятах... Вялiкi Луi пакiнуў лiст у дамоўленым месцы, а я перахiтрыў вашага памочнiка... Узяў ровар... У Кане купiў машыну... Трэба было спяшацца... Пакуль я ехаў забiраць сына, Луi заставаўся ў мэра, каб не даць яму адмянiць якiм-небудзь чынам тое, што ён напiсаў у лiсце... Дарэмна, бо Эрнэст паспеў ужо выправiць па дзiця Элен... Вы загадалi затрымаць мяне... Барацьба скончылася... Яе немагчыма было працягваць: вы ж так упарта iмкнулiся дакапацца да праўды... Заставалася толькi ўцячы... Калi б мы засталiся, вы б непазбежна ўсё разгадалi... Адсюль i падзеi апошняй ночы... Але няўдачы не адставалi ад нас... Шхуна села на мель... Мы з вялiкай цяжкасцю дабралiся да берага, а я згубiў пры гэтым на наша няшчасце кашалёк... Без грошай!.. I жандары на хвасце!.. Заставалася адно: тэлефанаваць Элен i прасiць у яе некалькi тысяч франкаў, каб мы маглi дабрацца ўчацвярых да мяжы... У Нарвегii я мог бы аплацiць сябрам усё, што яны страцiлi праз мяне... Элен прыехала адразу ж... Але i вы таксама! Вы ўвесь час паўставалi на нашай дарозе. Упарта дамагалiся разгадаць праўду, а мы вам нiчога не маглi сказаць. Не мог жа я крыкнуць вам, што праз вас могуць здарыцца новыя няшчасцi!..
Раптам у вачах у яго прамiльгнула трывога. Перамянiўшы голас, ён спытаў:
- Скажыце, Эрнэст напраўду скончыў жыццё самагубствам?
А што, калi яго падманулi, каб прымусiць гаварыць?
- Калi зразумеў, што праўды не схаваць... А ўцямiў ён гэта, калi я арыштаваў вас... Ён здагадаўся, што я пайшоў на арышт толькi дзеля таго, каб даць яму час падумаць...
Дайшоўшы да пiрса, яны спынiлiся. Перад iмi паволi праходзiў "Сэн-Мiшэль". З гордасцю круцячы штурвалам, шхуну вёў нейкi стары рыбак.
Тут нехта падбег да натоўпу на пiрсе, адштурхнуў аднаго, другога i ўскочыў на палубу шхуны.
Вялiкi Луi!
Ён уцёк ад жандараў, сарваў кайданкi! Адштурхнуўшы рыбака, Луi схапiў руль у свае рукi.
- Цiшэй, няхай на вас!.. Шхуну загубiце! - з усяе сiлы крыкнуў ён матросам з буксiра.
- А астатнiя двое? - спытаўся Мэгрэ ў Раймона.
- Сёння ранiцай вы былi за метр ад iх. Яны абодва схавалiся ў пунi ў старой сялянкi...
Люка, прадзiраючыся праз натоўп, наблiжаўся да Мэгрэ. На твары ў яго было здзiўленне: не чакаў ён убачыць тут побач з камiсарам Марцiно.
- Вы ведаеце, мы iх узялi!..
- Каго?
- Ланэка i Сэлестэна...
- Яны тут?
- Жандары з Дзiў толькi што даставiлi.
- Ну, дык скажы, каб iх выпусцiлi. I няхай абодва iдуць у порт...
Насупраць iх бачны быў дом капiтана Жарыса i сад, у якiм у начную буру зляцелi з ружаў апошнiя пялёсткi. За фiранкаю - постаць Жулi. Убачыўшы на палубе брата, яна не паверыла вачам.
Каля шлюза партавiкi сабралiся вакол капiтана Дэлькура.
- Ну i намучыўся ж я праз iх цьмяныя адказы! - уздыхнуў Мэгрэ, кiўнуўшы на маракоў.
Раймон усмiхнуўся:
- Гэта ж маракi!
- Я ўжо ведаю, што гэта за людзi. Не любяць яны, калi сухапутныя тыпы, як я, лезуць у iх справы!
Пальцам ён умiнаў тытунь у сваёй люльцы. Запалiўшы, спытаўся:
- Што iм сказаць?..
Эрнэст Гранмэзон быў мёртвы. Цi трэба казаць гэтым людзям, што забойца ён?
- Можна было б, - пачаў быў Раймон...
- Не ведаю! Скажу, вiдаць, што нейкая даўняя гiсторыя. Адзiн замежны марак адпомсцiў i ўцёк...
Маракi з буксiра паволi iшлi ў шынок i знакамi клiкалi шлюзаўшчыкоў.
А Вялiкi Луi iмклiва крочыў то ўзад, то ўперад па шхуне, абмацваючы ўсё, што траплялася пад руку, - гледзячы на яго, камiсар мiжволi прыгадаў сабаку, якi, вярнуўшыся дадому, радасны, хоча пераканацца, што ўсё на месцы i не змянiлася...
- Гэй! - крыкнуў яму Мэгрэ.
Матрос аж падскочыў. Але падысцi да камiсара цi пакiнуць шхуну ён не рашаўся. А калi ўбачыў раптам, што Раймон на волi, здзiвiўся не менш за Люка:
- Як гэта?..
- Калi "Сэн-Мiшэль" зможа выйсцi ў мора?
- Хоць зараз! Усё ў поўным парадку! Цуд, а не судна, клянуся!..
Луi дапытлiва глядзеў на Раймона. Той вымавiў:
- У такiм выпадку прагуляйся на шхуне з Ланэкам i Сэлестэнам...
- Яны тут?
- Зараз прыйдуць... Некалькi тыдняў марской прагулкi... Далей адсюль... Каб пра "Сэн-Мiшэль" тут ужо болей не гаварылi...
- Я мог бы прыхапiць з сабою i сястру - займалася б кухняю... Ведаеце, Жулi не з палахлiвых...
I ўсё ж такi яму было няёмка перад Мэгрэ. Перад вачыма стаялi падзеi апошняй ночы. I ён яшчэ не ведаў, цi можна ўсмiхнуцца, маючы iх на ўвазе.
- Вы хоць не прастудзiлiся?
Яны стаялi на краi шлюза, i Мэгрэ адным штуршком адправiў матроса ў ваду.
- Здаецца, мой цягнiк адыходзiць у шэсць, - сказаў пасля камiсар. Аднак ён не рашаўся пайсцi. Глядзеў вакол сябе з сумам: гэты маленькi порт стаў яму дарагi. Усё ж такi цяпер яму былi знаёмыя ўсе яго закуткi... I ў якое толькi надвор'е не давялося яму пабываць цi не ў кожным з iх: i пад слабым яшчэ ранiшнiм сонцам, i ў буру, i ў дождж, i ў непраглядны туман...
- Вы едзеце ў Кан? - спытаўся Мэгрэ ў Раймона, якi ўсё яшчэ стаяў каля яго.
- Не адразу. Думаю, так будзе лепш... Трэба, каб прайшоў нейкi час...
- Час, - скончыў за яго Мэгрэ.
Калi праз чвэрць гадзiны вярнуўся Люка i спытаў, дзе Мэгрэ, яму паказалi на "Марацкi прытулак", дзе ўжо гарэла святло.
Праз запацелыя вокны шынка iнспектар угледзеўся ў камiсара...
Той сядзеў, ёмка ўладкаваўшыся на саламяным крэсле, з люлькаю ў зубах i кухлем пiва ў руках, i слухаў розныя гiсторыi, якiя расказвалi вакол яго людзi ў марскiх фуражках i гумавых ботах...
У цягнiку, гадзiн каля дзесяцi вечара, Мэгрэ ўздыхнуў.
- Мусiць, сядзяць цяпер усе трое ў кубрыку ў цяпле...
- У якiм кубрыку? - спытаўся Люка.
- На "Сэн-Мiшэлi"... На зрэзаным стале - лямпа, цяжкiя шклянкi i бутэлька галандскага джыну... Печ патрэсквае... Дай мне запалкi!..
