А жук, не зварочваючы нi на кога ўвагi, ляжаў на спiне i перабiраў нагамi.
- Эх, браткi, слаўна! Эх, слаўна! - выгукваў жук. - Ну ж i папрацаваў я, ну ж i пашанцавала мне! Шэсць ям выкапаў я! А колькi дабра нанасiў туды! Колькi скарбу!..
Крута змянiўшы тон размовы, жук раптам перавярнуўся, акiнуў поглядам сход i спытаў:
- Цi шчаслiвыя вы, прыяцелi мае?
- Шчаслiвыя! - адгукнулiся ўсе разам.
- А што зрабiла вас шчаслiвымi?
- Хараство гэтае ранiцы.
- Прыгоства нашага краю.
- Жыццё.
- Згода.
- Дабрабыт.
- Гармонiя калектыву.
I яшчэ многа розных адказаў пачуў жук.
- Ну, калi так, дык давайце ж весялiцца!
I вось жукi, мухi, мошкi, пчолы, матылькi, бабкi, конiкi, шэршнi, восы i ўсе, хто на гэты час апынуўся тут, закружылiся, зазванiлi, заiгралi, забубнiлi i справiлi такi слаўны карагод i музыку, што i возера, i лес, i поле, i рэчка з далiнаю слухалi i ад здавалення цiха ўсмiхалiся. Нават хмаркi на небе заслухалiся гэтымi спевамi, гэтай музыкай, заслухалiся i чамусьцi спахмурнелi.
А за гэты час у прыродзе зрабiлася нейкая змена. Цень ад лесу паволi насоўваўся i лажыўся на возера, а разам з гэтым i нейкi змрок адганяў вясёлы настрой у тых, хто кружыўся ў вясёлым карагодзе.
- Не ведаю чаму, але мне штосьцi маркотна стала, - скардзiлася зялёнакрылая бабка, сеўшы на лiсток аеру.
- Ах, i не кажы, мiлая: i я чуюся так, як бы штосьцi страцiла, - адказала ёй сiнякрылая таварышка.
- Мутарна мне ў вашым зборышчы, - прабубнiў авадзень i паляцеў у лес пад кару старога дуба.
Пасядзела на купiне зялёная жаба i нi з таго нi з сяго плюхнула ўнiз галавою, перабралася на другую купiну i пачала разважаць аб сваiх асабiстых справах.
Чарнавокi конiк зашыўся ў лазовы куст, сеў на лiсток i пачаў стракатаць, каб заглушыць смутак. Камар уткнуўся носам у траву i сядзеў над вадою нахмурыўшыся.
Распаўзлiся, разляцелiся ўсе, i кожны пачаў думаць толькi аб сабе, жыць толькi сваiмi iнтарэсамi, але разам з гэтым кожны адчуваў нейкае нездаваленне i брак чагосьцi, а чаго iменна - нiхто добра не ведаў.
Пад вечар уся кампанiя зноў сабралася. Колькi тут нi гаварылi, але такога тлумачэння, якое задаволiла б усiх, нiхто не мог даць.
Толькi шэршань унёс прапазiцыю звярнуцца з запытаннем да старога дуба. Прапазiцыя была прынята аднагалосна.
Паляцела, папаўзла, паскакала ўся кампанiя да старога дуба. Шэршань, як найбольш знаёмы з дубам i болей адукаваны i спрытны на язык, выступiў ад iмя сходу.
- Памажы ты нам, дубе, развязаць адно вельмi важнае пытанне. Некалькi гадзiн таму назад мы былi шчаслiвыя i вясёлыя, сыпалiся жарты, былi танцы, выказвалiся незвычайна мудрыя думкi, я нават шкадую, што мы iх не запiсалi. Але непрыметна для нас самiх зрабiлася з намi нешта такое, што мы страцiлi добры настрой i гумар, прасцей сказаўшы, згубiлi сваё шчасце. Але гэтага мала, страцiўшы шчасце, мы сталi сярдзiтымi, неўспагаднымi, ачарсцвела наша сэрца, адзервянела наша душа, мы гатовы накiдацца адзiн на другога, i такiя выпадкi, на жаль, мелi месца ў нашай сям'i. Скажы ж ты нам, дубе, якiя прычыны парадзiлi гэта? Чаго нам бракуе?
- Дзецi мае! - важна сказаў дуб. - Калi вы меркавалi, у чым знаходзiцца шчасце, вы забылiся прыняць пад увагу адну вельмi важную акалiчнасць, а без яе поўнага шчасця i не можа быць.
- Чаго не прынялi, чаго не прынялi пад увагу, дзядзька? - пачулася пытанне.
А дуб, хоць ён у школу вучыцца не хадзiў i педагогiкi не праходзiў, але быў добры педагог. Ён сказаў:
- Толькi тая веда робiцца нашым сталым здабыткам, калi мы даходзiм да яе, здабываем яе самi. Калi вы не дадумаецеся заўтра самi, тады збярыцеся зноў тут, i я скажу, што вы страцiлi i чаго бракуе, каб вярнуць ваша шчасце.
I як вы думаеце, што сказаў назаўтра дуб?
- Вы, сябры мае, - растлумачыў ён, - перасталi жыць у згодзе i дружбе памiж сабою, а таму i страцiлi сваю радасць.
