Як спрытна статак воўк бы ператрос, Каб мог з'явiцца ў выглядзе ягняцi. Як пакараў бы закаханых лёс, Каб ты надумала зачараваць iх!
Так не рабi! Ты так любiма мной, Што й гонар твой я падзялю з табой.
97
Якой зiмой здаваўся мне той час, Пакуль цябе не бачыў я, мой дружа: I Дзед Мароз хадзiў навокал нас, I днi i ночы ускрывала сцюжа.
А сапраўды, было каля жнiва, Калi свой плён ледзь восень паднiмае, Нiбыта тая сумная ўдава, Што ад вясны цяжар вялiкi мае.
Ды для мяне патомства ўсё яе Здавалася сям'ёй асiрацелай, Дзе ты - мне там i лета настае, Цябе няма - i птушка б не запела.
Калi ж пачне - то цыркне, то замоўкне, Ад песень тых i лiст на дрэвах жоўкне.
98
Вясной мы разышлiся, ў той пары, Калi з'явiўся красавiк вясёлы, Калi i ён, i бог Сатурн стары З вясной спявалi i вадзiлi кола.
Нi птушак спеў, нi водар веснавой, Найлепшай самай, зiхатлiвай краскi Не ўзялi ўсё ж ткi ўлады нада мной, Не памаглi ствараць i баяць казкi.
Не захапляў мяне ружовы цвет, Не мiлаваўся я лiлейным цветам, Усё найлепшае, што мае свет, На ўзор цябе i створана сусветам.
Хоць пачуваўся я, нiбы зiмой, Я ў кветках бачыў вобраз ясны твой.
99
Фiялцы ранняй кiнуў я дакор, Што водар свой яна ў цябе украла, Што сiнь вачэй ўзяла ў цябе на ўзор Для ўсiх валошак i для ўсiх фiялак.
Лiлеi ўзялi белiзну сваю Ад рук тваiх, вынежных, незраўнаных. Я сорам руж нiяк не утаю: Ў цябе ўсе барвы iхнiя забраны.
Адна ў дадатак да ўсяго ўзяла I водар дзiўны ад твайго дыхання. Затое кару жорсткую знайшла: Ад слiмака яна напэўна звяне.
I колькi б кветак я нi бачыў дзе, Што-небудзь кожная ў цябе крадзе.
100
Дзе муза? I чаму маўчыць яна Аб тым, хто даў усю магутнасць ёй? Цi, можа, ля чужога дзе акна Складае спеў нiкчэмнасцi якой?
Вярнiся! Стань i спевам адплацi Таму, хто даў натхненне ў лепшы верш, Мастацтва даў, што нас вядзе ў жыццi, Дзеля якога ў свеце ты жывеш.
Уважна ўгледзься ты ў яго чало. Калi заўважыш зморшчкi дзе на iм, Паўстань на час, на ўсю няпраўду, зло, А за разбой - кляймi пяром сваiм.
Праслаў хутчэй адвечную красу, Пакуль не ўзняў час серп свой i касу.
101
Гарэзнiца! Нашто марудзiш ты, Не нарысуеш любага майго З усiм дабром, з зiхценнем пекнаты, Чыё святло i на цябе лягло?
Ты адкажы: няўжо, на твой пагляд, Не трэба цноце анiякiх фарб, А алавок няўжо зусiм не варт Увекавечыць гэты дзiўны скарб?
Няўжо краса тады i прыгажэй, Калi яе красой не назавеш? Хоць залаты ёй створаць маўзалей, А вечнасць дасць ёй твой цудоўны верш.
Каб час наступны бачыў прыгажосць, Ягоны вобраз дай такiм, як ёсць.
102
Люблю, але, бадай, маўчу пра тое, Люблю мацней, а скажа хто - слабей. Той прадае пачуцце залатое, Хто пра любоў крычыць ля ўсiх дзвярэй.
Пачатак быў i ў нашага кахання, Цябе вiтаў я песняю сваёй, Як Фiламель, ад змроку да свiтання, Пакуль не прыйдзе лета за вясной.
I не таму, што лета горш прадвеснi, Калi ноч моўкла, слухаючы спеў. Увосень лес увесь спявае песнi, Акорды дзiкiя злятаюць з дрэў.
Замоўк i я, падобна Фiламелi, Каб песнi цiхiя прывабу мелi.
103
Якая муза бедная мая, Калi ёй трэба праспяваць аб тым, Хто лепш хваленняў нашых удвая У натуральным выглядзе сваiм.
Не дакарай, калi замоўкнем з ёй. У люстра глянь. Аблiчча ўбачыш там, Якое надзвычайнай пекнатой Вышэй таго, што я даваў цi дам.
Вялiкi грэх прыняў бы на душу, Сваёй хвалой заблоцiўшы красу. Я вобраз твой не ў вершы запiшу, Я лепш яго у сэрцы пранясу.
Папраўдзе, люстра больш табе дае, Чым творы могуць перадаць мае.
104
Ты для мяне старэйшаю не станеш, I ў першы дзень, i сёння - ты адна, Хоць тры зiмы зрывалi з дрэў убраннi, Якiя iм прыносiла вясна,
Хоць тры вясны змянiлiся на леты, За летам восень жоўтая iшла, Быў тройчы красавiк вясной сагрэты, А ты - ўсё, як i ў першы дзень, была.
На жаль, краса знiкае пакрыёма, Як нiкне цень ад сонечных гадзiн. Прывабнасць, што здаецца нерухомай, Нябачны вокам мае рух адзiн.
Пакуль яшчэ ты не была на свеце, Быў росквiт i заход у кожным леце.
105
Любоў мая не iдалапаклонства, А мой каханы iдалам не ёсць, Хоць пра яго, яму пяю бясконца, Ягоную ўслаўляю прыгажосць.
Сягоння, заўтра, ён усё прыгожы, Ён будзе вечна ў харастве такiм. Таму i верш мой без яго не можа, Пяе пра аднаго, жыве адным.
Краса, Прыязнасць, Цнота мне так любы, Красу, Прыязнасць, Цноту слаўлю я. Яны - як кола, у якiм я ўсюды I у якiм уся любоў мая.
Красу, Прыязнасць, Цноту - ўсе тры сiлы Жыццё шчаслiва ў iм адным злучыла.
106
Калi у хронiках старых часоў Чытаю я пра рыцараў i лэдзi, Якiя зналi хараство, любоў, Жылi, змагалiся, ўмiралi недзе,
Тады здаецца, што у спробах тых Сказаць пра рукi, ўсмешкi вуснаў, вочы Найлепшы кожны з песняроў старых Намаляваць твой дзiўны вобраз хоча.
Ты - надзвычайны хараства узор. У творах iх - твой цень адлюстраваны: Цябе не бачыўшы, хто даў бы ў твор Твой чараўнiчы вобраз незраўнаны?
А мы, сучаснiкi, хоць бачыць можам, Сказаць не можам добра аб прыгожым.
107
Нi прадчуваннi, нi прарочы дух, Што адкрывае дзень наступны свету, Не ведаюць, не скажуць, цi дайду З табой, любоў, да вызначанай мэты.
Як месяц пройдзе праз зацьменнi ўсе, З сваiх прароцтваў Аўгур сам смяецца. Наступны дзень зямлi ўсёй мiр нясе Пад засенню алiвавага вецця.
Так i любоў мая: ў вянку надзей У вечнасць пройдзе цераз верш сардэчны. Смерць страшнай можа быць для тых людзей, Якiя з цемры не выходзяць вечна.
Мой горды, непакорны, шчыры верш, Ты дэспатаў усiх перажывеш!
108
Што б я ў памяцi людской знайшоў Не скарыстанае табе на хвалу? Што новае сказаў бы пра любоў, Каб i цябе найлепей праслаўляла?
Нiчога, пэўна! Як у днях былых, Калi мы толькi стрэлiся з табою, "Любi-мая" - гучыць з радкоў маiх На новы лад малiтваю старою.
Любоў адвечную i новую прытым Не скрыўдзiць час i не закрые пылам, Лiстом паперы стане ён рудым, Каб запiсы на iм свае рабiла.
Што нам любоў дала у першы раз, Жыць будзе вечна, нават i без нас.
109
Ты не кажы, што сэрца ў паняверцы, Хоць зменшыўся агонь, напэўна, ў iм. Мая душа ў тваiм бытуе сэрцы, З iм разлучыцца - як з сабой самiм.
Кахання дом! Пасля ўсiх вандраванняў Такiм, як быў, страчаюся з табой, Каб ганьбы след пры першым жа спатканнi Адмыць сваёй гарачаю слязой.
Хоць, як усе, i я з крывi i плоцi, Але не вер нiколi тым усiм, Што мог бы я сваё сумленне зблоцiць I не вярнуцца да цябе зусiм.
На свеце радасць мне адна ты, цвеце? Што без цябе мне ў тым прасторным свеце?
110
На жаль вялiкi, гэта не мана! Блукаў я скрозь, дзе варта i не варта I стала мне, як блазнюку, цана, Сама любоў мне стала нiбы жартам.
Папраўдзе, так: я крыва, ўперакос Глядзеў на ўсё, што добрага бывае. Ды лёс мяне праз хiбы ўсе пранёс, Ты зноў мне любай стала, дарагая.
Я нi грахоў, нi праўды не таю, Няхай спакуса сэрца не трывожыць. Сябе навек табе я аддаю, А бог кахання хай мне дапаможа,
Каб прытулiла да сваiх грудзей, Каб неба стала для мяне блiжэй.
111
Я згодзен з тым, што доля мне не мацi. Яна на мне паставiла пячаць: Прымусiла цяжкой штодзённай працай Для iснавання сродкi зарабляць.
Як фарбавальшчык сам афарбаваны, Таксама я адзначан рамяством. Каму пашана, а каму загана Адным i тым жа выбiта кляймом.
Ты памажы пазбыцца мне хваробы. Я воцат вып'ю, ўсё, што скажаш ты. Я не адмоўлюся, абы дапамагло бы, Ад самай найгарчэйшай гаркаты.
Мая любiмая! Найлепшай рады Я дачакаўся б ад тваёй спагады!
112
Твая спагада i замiлаванне Прыкрыюць след ганебнага кляйма. Мне абыякавым цкаванне стане, Пакуль са мною будзеш ты сама.
Твае пахвалы цi твае дакоры Мне прынясуць патолю або жаль. Ты для мяне адна ва ўсiм прасторы, Я пры табе, як закаваны ў сталь.
Я ад сябе адкiнуў так далёка Ўсё, што лiслiвасць цi хлусня вядзе, Каб iх i следу не было навокал, Каб iх не бачыць, не пачуць нiдзе.
Пануеш ты адна ў мяне на сэрцы, Мне без цябе ўсё нежывым здаецца.
113
Пасля разлукi - зрок мой стаў у сэрцы, А вочы быццам як чужыя мне. I ўсё, што можа мне цяпер сустрэцца, Мяне нераспазнаным абмiне.
Нiбы вiдушчы i сляпы нiбыта, Глядзiць на свет збянтэжаны пагляд, Забыты кветкi, птушкi ўсе забыты, А ува ўсiм твой вобраз вiнават.
Якiя б дзе я рэчы нi пабачыў, Усё з тваёй нiтуюцца красой. Варона крача, галубок заплача, Застогне мора - ўсюды вобраз твой!
Табою поўны, я не здольны цямiць Таго, што звыш мая прыносiць памяць.
114
Няўжо, хвалой тваёю увянчаны, Атруты царскай - лёстак - выпiў я? Цi чараўнiцтва талент надзвычайны Дала на долю мне любоў мая?
Дакуль сягнуць яго праменне можа, Стварае ён узоры пекнаты. З iстот пачварных ангелаў прыгожых Стварыць ён можа - гэтакiх, як ты.
Праўдзiва першая прычына - лёсткi, I розум прагна трунак гэты п'е. А вочы келiх налiваюць порстка Яму да смаку i самiм сабе.
Калi атрута - лёс даруе грэх iм, Пакаштаваць - iм давялося першым.
115
Хлусiў я у сваiх ранейшых песнях, Што нельга мне цябе любiць мацней. Не ведаў я, што полымя прадвеснi Магло пасля гарэць яшчэ зырчэй.
Калi гляджу я на падзеi часу, Дык бачу, што выпадкаў мiлiён Разлучыць тых, хто б век не разлучаўся, Нязломны самы выкраслiць закон.
