ГЕНЕРАЛ: Узялi.
Пацук-генерал дастае сетку i паказвае цару, а потым зноў яе хавае.
МIКIТА: А навошта сетка?
ПIСКЛЯВЫ ПАЦУК: Як гэта - навошта?! Гэтай сеткай мы зловiм Томiса.
ПАЦУЧЫН ПЯТЫ: Ну, чаму стаiцё, як пнi - хутчэй наперад?!
ГЕНЕРАЛ: Напра-ва! Напе-рад!
Мiкiта, а за iм i астатнiя пацукi крочаць у левы бок сцэны. Раптам чуецца нечаканае мяўканне ката. Пацукi адразу прыпыняюць рух i прыслухоўваюцца.
ПАЦУЧЫН ПЯТЫ: Што гэта?! Пi-пi.
ГЕНЕРАЛ: Пi-пi. Гэта кот, пi-пi-пi.
ПАЦУЧЫН ПЯТЫ: Ёе сам iдзе да нас! Больш мужнасцi, мае салдаты! Я павiнен iсцi распрацоўваць план вайны.
Пацучын Пяты хутка саскоквае са сцэны i знiкае за правымi кулiсамi ў суправаджэннi ахоўнiкаў. Зноў чуецца мяўканне ката.
ПIСКЛЯВЫ ПАЦУК: А нам нiчога не трэба распрацоўваць?
З-за левых кулiс з'яўляецца кот. Ён у ботах, шырокiм капелюшы i з вялiзнай булавой у руцэ.
ТОМIС: Вось вы дзе, пацукi! Ну - развiтвайцесь з жыццём!
ПIСКЛЯВЫ ПАЦУК: Пi-пi-пi. Ратуйце!
Пiсклявы пацук ад жаху страчвае прытомнасць i валiцца на падлогу. Тлусты пацук кiдае шчыт i дубiнку i спяшаецца да правых кулiс.
ТЛУСТЫ: Што рабiць?! Пi-пi-пi! Што рабiць?!
Генерал выстаўляе наперад дубiнку i, прыкрыўшыся шчытом, пакрысе крочыць назад. Мiкiта разгублена стаiць на месцы. Томiс падскоквае да Мiкiты, робiць замах булавой, але ў апошнi момант спыняецца.
ТОМIС: Што за дзiва?! Чаму адзенне гэтага пацука так нагадвае адзенне Мiкiты?!
МIКIТА: Гэта я, Томiс! Гэта я!
ТОМIС: Хто - я?!
Томiс апускае булаву ўнiз. Тлусты пацук хаваецца за правымi кулiсамi. Пiсклявы пацук бездапаможна ляжыць на падлозе. Тым часам пацук-генерал, асцярожна паклаўшы зброю ўнiз, выцягвае сетку. Томiс i Мiкiта яго не заўважаюць.
МIКIТА: Я - Мiкiта! Я не ведаю, чаму так атрымалася, але ранiцай я ператварыўся ў пацука.
ТОМIС: А ты не хлусiш?! Што ты рабiў ранiцай?
МIКIТА: Дрэнна сябе паводзiў, кiдаў у цябе падушкай, стаў табе на хвост.
ТОМIС: I сапраўды - так ўсё i было. Якое дзiва! Але ж... Што цяпер рабiць?!
Тым часам пацук-генерал нечакана накiдвае на ката сетку.
ГЕНЕРАЛ: Ага! Злавiлi! Вось табе, кашацiна!
ТОМIС: Мяу-у-р-р-р! Р-р-разар-р-рву!
Томiс спрабуе выбрацца з сеткi, але ў яго нiчога не атрымлiваецца i ён, страцiўшы моц, валiцца на падлогу. Генерал хапае сваю дубiнку i пачынае калацiць ёй Томiса.
ГЕНЕРАЛ: Хутчэй - усе на дапамогу! Я злавiў Томiса! Дапамажыце, бо калi ён ачуняе i вылезе - сажрэ нас усiх!
З-за правых кулiс асцярожна высоўвае галаву Тлусты. Убачыўшы, што кот апынуўся у сетцы, ён падбягае да сваёй дубiнкi i, схапiўшы яе, пачынае дапамагаць генералу. Пiсклявы пацук, расплюшчыўшы вочы, узнiмае галаву.
ПIСКЛЯВЫ ПАЦУК: Якая страшэнная бойка! Ратуйце!
Крыкнуўшы, пiсклявы пацук зноў страчвае прытомнасць. Мiкiта разгублена стаiць побач, не ведаючы, што яму рабiць. Сцэна апынаецца ў цемры.
КАРЦIНА ШОСТАЯ
Тыя ж дэкарацыi, што i ў другой карцiне. У левым баку сцэны пад сеткай сядзiць звязаны Томiс. Ля яго ахова - тлусты пацук i генерал. Мiкiта з сумным выглядам сядзiць побач. Генерал тыкае дубiнкай Томiсу ўбок.
ГЕНЕРАЛ: Ну што, кашак - наша ўзяла?!
ТОМIС: Я б табе паказаў, чыя ўзяла! Скажы дзякуй, што я цябе не заўважыў!
ГЕНЕРАЛ: Дзякуй! Трэба было менш розную лухту пра ператварэннi слухаць, пра якiя табе Мiкiта плёў! Трэба ж быць такiм дурным, каб паверыць у такiя байкi! Пi-пi-хi-хi-хi!
Томiс захоўвае маўчанне.
ГЕНЕРАЛ: Ты што, кашак - заснуў, цi што?! Ты, кашак, не хвалюйся - мы цябе на кавалкi сякерамi пасячэм i сажрэм!
Генерал зноў тыкае ў Томiса дубiнкай. Томiс нечакана громка рыкае.
ТОМIС: Мяу-у-у-р-р-р! Зараз вылезу i пакажу, хто каго сажрэ!
Ад нечаканасцi генерал гучна пiшчыць, кiдае дубiнку на падлогу i адскоквае далёка ўбок.
ГЕНЕРАЛ: Ну ты, кашак - не надта цябе спужалiся!
Генерал падбiрае дубiнку, але на ўсялякi выпадак садзiцца крыху далей ад Томiса.
ТЛУСТЫ: Хопiць яго злаваць - зараз Пацучын Пяты прыйдзе i пажадае пабачыць ката. А кашак, калi будзе ўззлаваны, пачне яшчэ якую брыдкасць казаць цару. Тады Пацучын Пяты i на нас раззлуецца i яшчэ сыру не дасць!
ГЕНЕРАЛ: Хопiць - так хопiць, калi ты такi палахлiвы! А ты, Мiкiта, малайчына! Каб не ты, мы б гэтага Томiса нiзавошта не перамаглi! Дзе гэты Пiскля заблукаў - найшлi каго паслаць! Мабыць, зноў прытомнасць страцiў, ваяка! Пi-пi-хi-хi-пi!
ТЛУСТЫ: Хi-хi-хi-пi-пi! А нашу ўзнагароду - сыр, ён не мог з'есцi?
ГЕНЕРАЛ: Мы яго самога тады з'ядзiм!
ТОМIС: Дык гэта ты, Мiкiта, наўмысна зрабiў?! Што ж: такiм ты быў заўсёды - такiм i застаўся пасля ператварэння. Мабыць, табе быць пацуком нават лепш - у школу хадзiць не трэба, ёсць магчымасць рабiць розныя брыдкасцi?! А мацi, напэўна, недзе хвалюецца, перажывае! Але што табе мацi?!
Мiкiта нiчога не адказвае i яшчэ нiжэй схiляе галаву ўнiз.
ТОМIС: Што - няма чаго адказаць?! Гэта не выпадкова, што ты ператварыўся ў пацука! Памятаеш, колькi ты ўсяго дрэннага зрабiў?! Мне ранiцай нават здалося, што ў цябе голас, як у пацука. Так у рэшце рэшт i здарылася. Мяў? Так цi не?!
Мiкiта маўчыць.
ТЛУСТЫ: Што гэта кашак за лухту меле?! Магчыма, ён i сам атруцiўся з'еў атруту, цi пацука, якi атруцiўся?! Нейкi ён зусiм дурны! Напэўна, у тым доме, адкуль Мiкiта i Томiс, шмат атруты кладуць.
ГЕНЕРАЛ: Магчыма i так, а магчыма, кашак зараз галавой аб падлогу стукнуўся, калi бойка была - вось i здурнеў. Добра мы яму далi!
Чуецца далёкi грукат барабанаў.
ГЕНЕРАЛ: Цiшэй! Здаецца - iдзе Пацучын Пяты.
Тлусты таксама прыслухоўваецца.
ТЛУСТЫ: Сапраўды - гэта ён.
Грукат барабанаў становiцца вельмi гучным, але нечакана знiкае. З-за правых кулiс з'яўляецца галава пiсклявага пацука.
ПIСКЛЯВЫ ПАЦУК: Яны тут! Яны тут! Пi-пi-пi. Кашак у сетцы! Можна iсцi.
Пiсклявы пацук асцярожна выходзе з-за кулiс. Адразу за iм з'яўляюцца абодва ахоўнiкi. Апошнiм крочыць Пацучын Пяты. У яго руцэ блiскучая шабля.
ДОЎГI: Дайце шлях Яго Вялiкасцi Пацучыну Пятаму - пераможцы кашакоў!
Генерал ускоквае на ногi i спяшаецца да цара.
ГЕНЕРАЛ: Гэта я перамог Томiса i накiнуў на яго сетку. Ваша вялiкасць, дайце мой сыр!
Пачуўшы пра сыр, тлусты пацук таксама ўзнiмаецца i хуценька крочыць услед за генералам.
ТЛУСТЫ: Я таксама захоплiваў Томiса ў палон! Я таксама! I мне сыру! I мне сыру!
Мiкiта застаецца з Томiсам адзiн.
МIКIТА: Я дапамагу табе, Томiс! Ты прабач мяне - я не спецыяльна! Я не дапамагаў iм! Я проста разгубiўся. Я ведаю, што я дрэнны. Магчыма, я больш нiколi не буду чалавекам, але я ўсё роўна табе дапамагу. Прабач мяне за тое, што я цябе крыўдзiў! У мяне ёсць нож.
Мiкiта выцягвае з кiшэнi нож i рэжа сетку.
ТОМIС: Хутчэй, хутчэй, пакуль яны спрачаюцца за сыр!
ПАЦУЧЫН ПЯТЫ: А хто вам казаў, што абавязкова будзе сыр?! Я абяцаў прыемны сюрпрыз. Гэты сюрпрыз - мая шчырая падзяка. Табе, Тлусты, наогул, дрэнна шмат есцi - ты альбо ў нару не пралезеш, альбо лопнеш ад тлушчу!
