Fidela amiko;
teatra sceno;
eleganta virino;
rapida trajno;
peti pardonon;
verda stelo;
aboni gazetojn;
verki poemon;
kanti belan kanton;
naĝi en rivero;
laŭte legi;
moderna arkitekturo;
inviti gastojn.
Tradukыu en Esperanton:Я хорошо читаю и перевожу.
Завтра мои друзья придут ко мне.
Они эсперантисты.
Я москвич.
Где твои братья?
Ты любишь плавать в море?
Кого вы встретили в Москве?
Был ли ты в библиотеке?
Ваш сосед — садовник?
Где ты купил красивый подсвечник?
— Дайте мне чашечку кофе.
— Спасибо, вы очень любезны.
— Ты любишь стихи Лермонтова?
— Да, очень.
Она сказала, что она придет к нам вечером.
Сегодня в наших тетрадях (а, главное, в памяти) появятся несколько новых суффиксов и приставок.
Sufikso — aĵ означает предмет, вещь, явление, обладающие конкретным понятием, свойством:
nova — новый, novaĵo — новость;
trinki — пить, trinkaĵo — напиток;
teksi — ткать, teksaĵo — ткань;
можно сказать просто aĵo — вещь.
Кстати, многие суффиксы и приставки в Эсперанто употребляются вполне самостоятельно:
mala — противоположный,
ejo — помещение,
ino — представительница женского пола,
аго — собрание однородных предметов,
его — частица,
ega — огромный,
ido — потомок и т. д.
Попробуйте сами составить слова из известных вам суффиксов и приставок.
Sufikso — ul означает лицо с определенным свойством, качеством, например:
bela — красивый, belulo — красавец (вы, конечно, догадываетесь, как сказать «красавица»);
timi — бояться, timulo — трус;
juna — молодой, junulo — юноша (а девушка? а старик? а старуха? а старичок? а старушка?);
riĉa — богатый, riĉulo — богач (а бедняк?);
sana — здоровый, sanulo — здоровяк, malsanulo — больной.
Prefikso eks означает бывший:
eksĉampiono — экс-чемпион;
eksministro — бывший министр.
Prefikso рrа соответствует русской приставке пра-:
praavo — прадед;
prahomo — предок человека, прачеловек;
prapatroj — праотцы;
pratempoj — древние времена.
Sufikso — ind означает достойный, заслуживающий чего-либо, например:
miri — удивляться, mirinda — достойный удивления, удивительный;
memori — помнить, memorinda — достойный запоминания;
bedaŭri — сожалеть, bedaŭrinde — к сожалению;
aminda — достойный любви.
Этот суффикс также может самостоятельно образовать слово:
inda — достойный.
Prefikso bo обозначает родство через брак:
bоpatro — тесть, свекор;
bopatrino — теща, свекровь;
bofilo — зять;
bofilino — невестка;
bofrato — шурин;
bofratino — золовка.
Предлог je предназначен для тех случаев, когда затруднено употребление других предлогов. Впрочем, обычно он употребляется в формах, ставших устойчивыми, например, при определении времени:
— В котором часу ты придешь? Je kioma horo vi venos?
— В три часа. Je la tria horo.
За ваше здоровье! Je via sano!
В вашу честь! Je via honoro!
Поупражняемся.
Traduku:Mia praavo estis heroo.
Li estis mirinda homo!
Bedaŭrinde, mi ne leĝis la novan romanon de Ajtmatov.
Mia bofrato estas tre legema homo.
Mia bofratino estas belulino.
Ŝi estas tre parolema junulino.
Je kioma horo venos la trajno?
Je la kvina.
Fiŝer estas eksĉampiono de la mondo.
«La maljunulo kaj la maro» estas novelo de Ernesto Hemingway.
Запишем новые слова:
Tiu — тот,
tio — то,
tia — такой,
tie — там,
tiam — тогда,
tiom — столько
sama — тот же, такой же
pilko — мяч
reĝo — король (соответственно вы можете получить слова королева, принц, принцесса)
plori — плакать
kuraĝa — смелый, храбрый
kara — дорогой
plezuro — удовольствие
karesi — ласкать
vesto — одежда
forno — печка
proponi — предлагать
sento — чувство
almenaŭ — по крайней мере
efektive — действительно
hejmo — дом, домашний очаг
preskaŭ — почти
sola — одинокий, единственный
denove — снова
frua — ранний (а поздний?)
plaĉi — нравиться
preferi — предпочитать
ja — ведь
atendi — ждать, ожидать
tro — слишком
baki — печь, выпекать
aparta — отдельный
spekti — смотреть (фильм, спектакль и т. п.)
mem — сам
В последнем уроке мы говорили о квартире Руслана. А где живет Ирина?
Ruslan kaj IrinaIrina loĝas en Mahaĉkala, en la tria etaĝo de la kvinetaĝa (5-etaĝa) domo. Krom ŝi en la loĝejo loĝas ŝiaj gefratoj. Krome, estas ankaŭ la kato, kies nomo estas Bela. Ĝi vere estas tre bela kaj karesema. Irina tre amas sian katon kaj ofte ludas kun ĝi, kiam ŝi havas liberan tempon. La ĉambro, en kiu loĝas Irina, estas hela. Sur la muro pendas la tapiŝo, kiun teksis ŝia patrino, kaj sur la mala muro pendas bildo kun la bela pejzaĝo. En la ĉambro estas librobretoj, kiujn faris la patro de Irina, kaj la ŝranko kun vestoj. En la granda ĉambro staras televidilo. En la kuirejo estas gasforno. Irina tre ŝatas kuiri kaj baki. En la ĉambro estas ankaŭ telefono. Ruslan ofte telefonas al Irina.
— Saluton, Irina! — diras li.
— Saluton! — respondas al li Irina.
— Kion vi faros hodiaŭ vespere? — demandas li.
— Mi ne scias, — respondas ŝi. — Mi estos hejme….
— Mi volas inviti vin en la teatron, — proponas Ruslan.
— Kio okazos en la teatro? Ĉu estos spektaklo?
— Ne, estos koncerto. Nian urbon ja vizitis la fama kantisto. Ĉu ni iros?
— Certe, jes, kun plezuro! Dankon pro via invito! Mi estas tre ĝoja!
— Atendu, mi venos al vi je la sesa kaj ni kune iros al la teatro.
— Ĉu tio ne estos tro malfrue?
— Ne, la komenco de la koncerto okazos je la sepa.
— Bone, kara mia! Ĝis la revido!
— Ĝis la revido!
Respondu la demandojn:
Kie loĝas Irina?
Kio estas sur la muroj de ŝia ĉambro?
Kun kiu ludas Irina, kiam ŝi havas liberan tempon?
Ĉu vi havas katon?
Ĉu vi havas hundon?
Kiun nomon havas via kato?
Kiu ofte telefonas al Irina?
Kiu ofte telefonas al vi?
Ĉu Ruslan estas feliĉulo?
Ĉu Ruslan invitis la amikinon al dancejo?
Kion proponis Ruslan?
Ĉu vi ofte vizitadas teatron?
Ĉu vi ofte vizitadas koncertojn?
Kion vi faros vespere?
Ĉu vi iros al dancejo por danci?
Ĉu vi iros al kinejo por spekti novan filmon?
Ĉu vi spektos televidon hejme?
Ĉu vi estas juna?
Rakontu, kion vi faradas vespere.
La ĉambro, en kiu loĝas Irina, estas hela.
Bonan tagon!
Вы, конечно, заметили, что употребление суффиксов и приставок позволяет вам оперировать гораздо большим количеством слов, чем приходится заучивать. Дайте определение, например, следующим словам:
librejo, dormejo, kinejo;
flugilo, kuracilo, kaptilo;
refari, redoni, relegi;
sablero, fajrero, neĝero;
amikaro, studentaro, kantaro;
finaĵo, vestaĵo, aĵo;
saĝulo, belulino, maljunulo;
progresema, amikema, legema;
mirinda, bedaŭrinde;
ĝardenisto, kantisto, instruistino;
eksĉampiono;
prahomo, praavino;
bopatro, bofrato, bofilino;
kandelingo, plumingo;
kantado, promenado;
urbano, gimnaziano, klubano;
tigrido, katido.
Как видите, довольно много производных слов. Пополним нашу коллекцию суффиксов и приставок.
Sufikso — еc означает свойство, качество, например:
juna — молодой, juneco — молодость.
Таким же образом:
maljuneco — старость,
alteco — высота,
bonесо — доброта,
beleco — красота,
ofteco — частота.
Предлог for — прочь, долой — употребляется также в качестве приставки:
veturi — ехать, forveturi — уехать;
peli — гнать, forpeli — прогонять;
foriri — уходить;
fordoni — отдать;
esti — быть, foresti — отсутствовать.
Сравните: Iru for! — Уходи прочь! и более мягкое — foriru — уходи.
То же относится и к предлогу sen — без:
sen vi — без тебя;
sen amikoj — без друзей и т. п., который также используется и как приставка:
senespeга — безнадежный,
senhejma — бездомный.
Сравните: sendorma nokto — бессонная ночь и nokto sen dormo — ночь без сна.
Sufikso — estr означает руководитель, главный:
ŝipo — корабль, ŝipestro — капитан;
estro — руководитель.
В прошлом уроке говорилось о том, что на языке Эсперанто суффиксы и приставки могут использоваться самостоятельно. Так вот, можно даже образовывать слова, состоящие только из суффиксов и приставок, например: estraro (estr-ar-o) — руководство, правление (группа руководителей).
Prefikso fi (приставка fi) обозначает презрительное отношение:
afero — дело, fiafero — афера, сомнительное дельце;
fihomo — плохой человек.
Sufikso — аĉ тоже выражает презрительное отношение, но уже не столько по моральным критериям, сколько по физическим: