- Я не вялікі аматар піва, ты ж ведаеш, - паспрабаваў адгаварыцца Антон.
- А хто на Новы год, у вялікай біялагічнай аўдыторыі ўсіх пераспяваў? Як гэта?.. “Снег кружыцца, кружыцца, а мне танчыць і любіць хаціцца, хаціцца...” - зарагатаў Генка.
- Ну было, было. Але ж даўно і няпраўда, - адкручваўся Антон.
- Я табе сур’ёзна рэкамендую пайсці са мною ў “Ясень” і ўдарыць па піўку.
І Антон пайшоў.
Менавіта пасля трэцяга куфля іх гаворка сціхла - здаецца, усё было перагаворана, Генка адышоў у прыбіральню, Антон застаўся адзін. Галаву кружыў лёгкі прыемны хмель, турботы некуды зніклі. Антон перавёў свой позірк з апусцелага куфля на недагрызеную галаву вялізнага ляшча, што нядаўна ўпрыгожваў іх столік-стойку. І раптам яго нібы з-за вугла хто па галаве ляснуў. Не, не ўдарыў фізічна, а неяк як бы знутры скалануў. І пачуўся голас. Ён ішоў не звонку, а гучаў у галаве і станавіўся ўсё выразней. Антон агледзеўся, але піўнушка жыла сваім штодзённым жыццём, мільгацелі куфлі, за суседнім столікам гучна спрачаліся мужыкі, афіцыянтка несла паднос... Раптам з падноса зваліўся куфаль і рассыпаўся тысячай дробных шкельцаў па плітах падлогі кавярні. На шкельцах пераліваліся сонечныя промні, што выслізнулі з-пад лёгкай парцьеры, якая захінала вялікія шкляныя вокны “Ясеня”.
Таямнічы голас прамаўляў: “Разгадка падсвядомых працэсаў ва ўзаемадзеянні нашых Сусветаў. І мост паміж намі - гэта ты. Ты павінен прапанаваць метад кіраванай трансфармацыі, а сябе - у якасці паддоследнага... І тады вы, людзі, будзеце ведаць, што...”
На гэтым сувязь перарвалася. Антон зірнуў на гадзіннік - мінула роўна 5 хвілінаў ад пачатку кантакту. Генка меў рацыю. Толькі пяць хвілінаў. “Што ж было недагаворана?” - варочаліся думкі ў галаве.
Вярнуўся Генка. Убачыўшы ўсхваляванага Антона, ён адразу пра ўсё здагадаўся:
- Было?
- Так. Але мы не дагаварылі.
- Можна паспрабаваць схіліць іх на дадатковы кантакт. Яны любяць, калі на піва “накаціць” гарэлкі. Хадзем на той бок, пасядзім яшчэ ў “Патсдаме”.
Аднак нічога больш не атрымалася. І хоць выпіта было нямала, канктакцёр так і не з’явіўся.
Тым не менш, у агульным плане Антон ужо ведаў, як праводзіць эксперымент. І разумеў, што неабходна ахвяраваць сабой. Дзеля незвычайных ідэй, дзеля развіцця навукі. З такімі думкамі ён праставаў па амаль пустым калідоры інстытута да свайго шэфа.
Ідэя была геніяльная, ды, разам тым, і слабая. Слабасць заключалася ў тым, што малады навуковец нічога канкрэтнага не прапаноўваў. Ён спасылаўся больш на інтуіцыю, бо тое, што мы шукаем у доследах сну, немагчыма апісаць праз свядомае. Ісціна знаходзіцца ў іншай сферы. І сфера гэтая ёсць не што іншае, як падсвядомае.
“Праўда на баку старога Фрэйда!” - з нейкім замілаваннем адзначыў пра сябе Антон ужо каля кабінета Захарава. - “Нейкая няведомая Сутнасць, ці Існае прысутнічала ва ўсіх гэтых доследах. І самае дзіўнае і незвычайнае - я сам,” - ужо зусім упэўнена адзначыў ці не ўслых Антон Дворжык.
Асэнсаванне гэтай канчатковай праўды паступова прывяло да глыбокага пераканання аб выключнасці ягонай місіі: “Паддоследным буду я! Толькі я!”
Без усялякай надзеі Антон пастукаў у дзверы шэфа. Іх размова была нечакана выніковай. Кароткай і на дзіва пазітыўнай. План Антона быў зацверджаны!
“Вось і вер пасля гэтага ў прымхі і забабоны”, - ухмыляўся Антон, успамінаючы ранішняга ката.
Больш за тое! Высветлілася, што шэф і сам думаў вылучыць для доследа некага з іх калектыву і нават думаў пра ягоную кандыдатуру, але не асмеліўся дайсці да актыўных дзеянняў. Усё ж чалавек - гэта самае каштоўнае ў Сусвеце. А сам гэты Сусвет, як казаў Вальтэр, у сваю чаргу - лепшы з усіх Сусветаў, таму ў выніку простых лагічных высноваў няцяжка прадбачыць, да чаго можна дайсці, калі кінуцца ў доследы на злом галавы.
Але пойдзем далей. Усё ж занадта рашучы крок зрабіў Антон, і наступствы не прымусілі сябе доўга чакаць. Вось што запісана ў журнале назіранняў інстытуцкай лабараторыі № 32.
“...Антон Пятровіч Дворжык знаходзіцца ў крэсле-персептоне. На ягоную галаву надзяваюць сігма-шлём. Ён засынае...
Эксперымент пачаўся. Павялічваецца напружанне ў вобласці перакрыжаванай нейрастаксіі. Застаецца толькі некалькі секунд да снакантакту Дворжыка з сігма-полем...”
Раптам запальваецца серыя аварыйных лямпачак. Здарылася нешта надзвычайнае. Яшчэ нядаўна пакорлівыя і нерухомыя стрэлкі прыладаў пачалі бязладна мітусіцца, а з-пад сілавога блока пацянула дымам.
Дворжык стрымгалоў падскочыў уверх, адпіхнуў маладога асістэнта Колю, які кінуўся быў на дапамогу... І пачаў прыглушана, як у гіпнатычным сеансе, гаварыць дзіўнае. Але амаль нічога з ягоных словаў не ўдалося запісаць. Праўда, пасля сеансу з усёй неразбярыхі меркаванняў сведкі ўсё ж сышліся на больш-менш задавальняючай версіі. Гэта адбылося пасля даволі грувасткай метамарфозы, якая раптам здарылася з Антонам. Голас яго пачаў выроўнівацца, афарбаваўся прыгожым барытанальным тэмбрам, і самае цікавае - выглядала на тое, што ён усё бачыць, а не спіць у лабараторным крэсле.
...Антон гаварыў пра нейкія вялікія чырвоныя кветкі, што растуць на прыгожых сініх дрэвах. Пра лес з сініх дрэваў, які нясцерпна ззяў чырванню пялёстка-кветкавага раю. Твар яго прасвятлеў, голас сцішыўся, і пяшчотным шэптам ён загаварыў пра казачна прыгожую дзяўчыну, якую ён кахае з самага дня народзінаў, якую ні разу не бачыў, якую нарэшце сустрэў, але сустрэў тут - у краіне сініх дрэваў і вялікіх чырвоных кветак.
Магло здацца, што сэнсу ў ягонай блытанай прамове мала, а то й зусім няма. Але раптам у гэтай гаворцы пачалі вылучацца нейкія новыя матывы. Ранейшая логіка пачала хутка, як падпаленая папера, дэфармавацца. Антон, цяжка, павольна асеў на падлогу - і змоўк.
Хвілінаў праз пяць Антон прыйшоў у прытомнасць і адразу запытаўся аб выніках доследу. Сам ён анічагуткі не памятаў - адчуваў сябе не вельмі добра, нясцерпна балелі галава й вочы.
Такім чынам, першая спроба вывучэння феномену сну правалілася. Больш за ўсіх перажываў няўдачу сам шэф - Захараў. Але яму хапіла мужнасці, каб сказаць:
- Эксперымент прыпыняецца. Працу зварочваем.
III. Нэйсі
У той памятны дзень Антон і сустрэў Нэйсі. Сустрэў не пры якіх-небудзь незвычайных ці хаця б проста адметных абставінах. Не. Так сустракаюцца людзі, якім наканавана сустрэцца. Так сустрэў Майстар сваю Маргарыту. Так сустрэў Рамэа Джульету.
Ён выйшаў з Інстытута і адразу ўбачыў яе. Апранутая ў лёгкую блакітную сукенку Нэйсі ішла насустрач. І было зразумела, што з тысячаў жанчын, якія, нібы здані, пранесліся за многія гады міма яго асобы - яна адзіная, хто раз і назаўсёды імкліва набліжаецца толькі да яго аднаго.
І хоць бачыліся яны ўпершыню, нейкім шостым пачуццём Антон зразумеў, што гэта - яна, яшчэ незнаёмая, але такая родная і блізкая дзяўчына. Каханая.
Мала каму шанцуе сустрэць сваё сапраўднае шчасце - шчасце належнае толькі табе. Яны нават нічога не сказалі адно аднаму, на хвіліну прыпыніліся, а пасля пакрочылі разам. Не выбіраючы дарогі, не думаючы і не пытаючы ні аб чым адно аднаго.
...Яны пачалі бачыцца кожны дзень. Звычайна Нэйсі прыходзіла да ўваходных дзвярэй першага корпусу інстытута а шостай гадзіне вечара і, прытуліўшыся да ствала раскідзістага граба, што ахоўваў па начах сакрэты навукоўцаў, стаяла і чакала свайго каханага. Чакала яго, Антона. На некалькі гадзінаў для іх знікаў навакольны свет, яны блукалі па вузкіх вулачках старога горада, хадзілі ў суперновыя 5-D і 8-G кіно, а аднойчы ім пашчасціла, і яны трапілі на рок-оперу “Ісус Хрыстос - суперзорка”, што прывезлі сталічныя артысты.
Так працягвалася некалькі месяцаў. Але аднойчы Нэйсі сказала:
- Заўтра я не прыйду.
Антон разгубіўся: “Гэтага не можа быць! Чаму?”
- Так трэба. Не пытайся. Прыйдзе час, я ўсё раскажу.
Антон не ведаў, што сказаць. Горкі камяк падкаціўся да горла і паралізаваў вусны. Яму прыйшло ў галаву: “Я ж нічога не ведаю пра яе. Не ведаю дзе жыве, з кім жыве. Дзе вучыцца... А можа, яна працуе?..”
Здранцвенне пакінула яго толькі тады, калі ён адчуў мяккія, салодкія вусны Нэйсі на сваіх, а праз імгнененне яе ўжо не было. Толькі як рэха ў пустым і чужым паветры ціха растваралася: “Да паслязаўтра. Да паслязаўтра...”
Апусцелая вуліца раскрыла абдымкі імкліва надыходзячай ночы. Нібы кроплі пасля летняга дожджыка ў спякоту, знікалі з вуліцаў людзі. У сапраўднасці толькі здавалася, што яны знікаюць. Насамрэч самотныя мінакі ў паўзмроку зліваліся са сваімі ценямі.
Коўдра цішыні ахутала горад.
І Антон раптам адчуў прысутнасць новага невядомага пачуцця, яно вокамгненна захапіла яго цалкам - здавалася, што ў гэты момант парваліся тыя нябачныя ніты, што з маленства звязваюць чалавека з рэальнасцю, у якой ён мусіць існаваць, нарадзіўшыся ў гэтым жорсткім і разам з тым прыгожым свеце... Адчувалася знітаванасць з навакольным асяроддзем, людзьмі - блізкімі, роднымі і, наадварот, нябачнымі, але таксама вельмі патрэбнымі для нас.
