Так і чалавек: народзіцца цнатліва-бязгрэшным, але аднекуль злое і добрае ў душу яго ўпаўзе і перамяшаецца. Адкуль? - ад іншых людзей. А першапачаткова адкуль? Эх, чалавеча, не задавай тлумных пытанняў - не непакой Бога. Бо калі ён прачнецца і за цябе возьмецца - моташна стане, сам сабе не пазайздросціш.
Вы запытаецеся: а як жа прафілактычныя работы? Ваду выключаць на месяц, нешта там чысцяць, мяняюць быццам бы. Няўжо альгемонам усё гэта пофіг? Адказваю: глыбока пофіг. Вы месяц памучыцеся, і яны памучацца. І не тое было - але выжывалі людзі. А каб заціснуцца на нейкі час - Прырода для ўсіх такую магчымасць дала, няма чаго яшчэ нейкія правы сабе ў дадатак выбіваць. У парадку аналогіі: у кожным чалавеку заселі калоніі ракавых клетак. І любой дыеце спавядайся, праспіртуйся ўвесь, сернай кіслаты напіся! Арганізм свой знішчыш, а ім - што слану шраціна. А ў нейкі не самы цудоўны момант усплёснуць у сваім развіцці - і згарыш, як свечка, увобмірг. Ды жабку маленькую для прыкладу ўзяць: распластаецца на зіму, высахне ў пергамент. А сонейка прыгрэе, сыдуць халады - зноў ажыве. Скача, быццам бы і не памірала. А мухі між аконнымі рамамі?
А з чаго, урэшце, альгемоны складаюцца? Адкажу: ці не ведаеце, што ў нашых рэзервуарах плюхаецца? Хлорку п’ём - а куды ад яе дзенешся? Іржа там, дзе жалеза - так і ёсць. Раніцай - куды?. Учарашнюю заварку і пазаўчарашні супчык выліваем - а як жа! Атрымліваецца ў цэлым нешта слізкае, брыдотнае, гнюснае. Вось і ўвесь хімсклад, калі без формул.
Калі ж засыпаць тры кілаграмы актываванага вугалю, паўтары шклянкі кальцыю, шклянку фосфару, дзве-тры лыжкі калію-хлору- натрыю-магнію-жалеза, зверху драбязы ўсякай, каб Мендзялеева не пакрыўдзіць, укінуць, вядро вады ўліць - вельмі здзіўлюся, калі пасля дыстыляцыі-перамешвання-кіпячэння, скажам, нягеглы сабачка атрымаецца. Не атрымаецца, хоць лопні! А хімсклад супадае.
Адкуль жа цывілізацыя? Розум, калі можна так мовіць? Не нам пытанне - не наш адказ. Чалавечы мозг зліць ва унітаз можна, на хімічныя элементы раскласці пры пэўных намаганнях - таксама. А паспрабуй зрабі хоць прымітыўную біялагічную мадэльку! Атрымаецца - побач з Творцам пастаіш і, дапускаю, ён паблажліва з табой паразмаўляе. А не - адцвіці і зачахні. А пакуль вучыся ў Прыроды - яна ўсё можа.
Карацей, у тым, што альгемоны існуюць, я ніколі і не сумняваўся. Я яшчэ шчыглом-падшыванцам быў, калі мне дзядзька Міша, наш дваровы сантэхнік, пра іх расказваў. Праўда, п’яненькі ён звычайна быў. Але п’яныя часцей праўду кажуць, чым маняць. Інакш чаму ў яго слёзы цяклі?
Паступаў я пазней ва універсітэт на біяфак, каб пасля з альгемонамі дзе-небудзь у лабараторыі інстытуга біялогіі разабрацца. З профільнымі дысцыплінамі - поўныя лады, але на дыктоўках правальваўся: у школе не давучылі, а ў самога здольнасці не ў той сферы знаходзяцца. Таксама Прырода не так падзяліла, што зробіш! Пасля другой спробы паступлення адслужыў на мяжы з суседняй дзяржавай, вярнуўся і, каб дзе прымасціцца, у сантэхнікі падаўся. У арміі, скажу вам, таксама з цікавымі з’явамі сутыкнуцца давялося! Але не пра тое размова.
Ці сустракаўся я з альгемонамі да таго выпадку, аб якім расказваю? Зразумела! Мы, сантэхнікі, бачым іх часцей, чым лётчыкі - талеркі ў небе. Неяк і сфатаграфаваць спрабаваў. Але бяда, дый годзе: на святло не вылазяць, а фотаўспышка робіць іх празрыстымі. Каму пакажаш фотку, на якой нейкая бясформенная пляма з кропкамі-крапінкамі? Ды яшчэ з каментарыем, што, яно, маўляў, з той трубы-саракоўкі выпаўзла, сцяклося ў адзінае цэлае, а потым ператварылася ў бруднаватае жэле .
З памерамі - таксама пытанні: у тым выглядзе, у якім я іх сустракаў, ім і схавацца няма дзе! Ну, можа, у якой цёплай лужыне. А як яны адчуваюць сябе ў нашых сістэмах? Можна толькі меркаваць, што не надта ўтульна.
Т рэба сказаць, прыходзіў неяк да мяне журналіст, фотакарткі забраў, размову са мной на дыктафон запісаў. А што такога асаблівага я мог паведаміць, калі і сам, як той вожык у тумане?
Прынёс ён пазней газетку “Сенсацыя і будзённасць” з артыкулам “На грані невядомага і незразумелага”. А я такую газету не сустракаў ні да таго, ні пасля. Ды яшчэ літарку ў прозвішчы маім пераблытаў, пісака.
Ну, а зараз пра той выпадак, калі дасталі мяне альгемоны канкрэтна.
Сяджу сабе, за вокнамі - цёмна, позняй вячэрай і тэлемаразмам забаўляюся. Звоніць жэсаўская начальніца Лара Пятроўна: “Хуценька ў падвал трыццаць дзевятага дома, між другім і трэцім пад’ездамі! Прарвала трубу! Людзей залье - не разлічымся! Ты ж мяне ніколі не падстаўляў! Звышурочныя аплачу!”
“А як жа, аплаціш ты, курва! Як тым разам: запарка была - сястрыцы роднай віншаванне з саракагоддзем не паслаў, а ты мяне дзеля паказухі перад камісіяй за неахайную форму ўзгрэла! А сама спяцоўкі апошні раз у тым годзе выдавала, хоць у калдагаворы напісана, што кожны квартал належыць!”
Што і казаць! Карыстаецца Мамка маёй нераўнадушнасцю да агульнай справы. Аварыйная брыгада дзяжурства сваё пачала, хутчэй за ўсё, з “пяцідзесяці кропель”. І зараз, напэўна, з чатырох чалавек там у лепшым выпадку паўтара засталося.
Ну, я ногі - у рукі, камбез - на плечы, чамаданчык - у адну руку, ключык- “троечку’ - у другую. На вуліцы - дожджык.
Т рыццаць дзевяты - побач зусім.
Падыходжу да падвала. Нейкая бабулька, відаць, наўмысна чакала: абклала мацюкамі з ног да галавы і службу маю, і начальства маё, і мяне асабіста. Халера з ёй, справа звыклая!
Спусціўся ў падвал, а там ужо байцы з аварыйнай “дзейнічаюць”: адзін шукае ключ ад вентыльнай у сваёй цывільнай куртцы, якую прыхапкам ускінуў замест рабочай і ў якой той ключ ад роду не начаваў. У мяне ключ, зразумела, ёсць, але што перакрываць - няўцям пакуль.
Другі бухнуўся ў ваду, поўзае ракам і кліча на дапамогу японскага бога, бо свой з агідай ад яго, азызлага, адвярнуўся. Трэці з прыступак крычыць невядома каму: “Усё на хрэн перакрывай, пасля разбяромся!” А яшчэ адзін, калі і з’явіўся на “пяцьдзесят кропель”, то, напэўна, кроплі гэтыя даканалі яго непасрэдна ў дзяжурцы.
Вады ў падвале - па калена. Ну, грамадзяне, кранты! Што вы тут назапасілі: бульба, морква, тапінамбур, цыбуля, капуста - усё ляснецца!
Добра, што не гарачую прарвала. Гарачая - заўсёды дрэнна: і ўлетку, і ўзімку. Улетку - абварыць, зімой - што абмачыцца на марозе: спачатку цёпла і прыемна, а пасля - так прыхопіць, скакаць будзеш! Але і ад халоднай вялікай радасці няма. Нават зараз, у ліпені, - дзесяць градусаў, каб яе! З-пад зямлі ўсё ж.
Сцягнуў я боты, падвярнуў калашыны і пайшоў аглядаць: адкуль, значыцца, лье.
Прайшоўся па найбліжэйшым радзе - здаецца, не тут, па сярэднім - і не тут. Выйшаў на апошні, самы цёмны - адзіная лямпачка-пятнаццатка у канцы паблісквае. Адчуваю, што вада пацяплела. І тут я альгемонаў па-сапраўднаму ўбачыў!
Якое там “убачыў” - адчуў! Пачалі яны мае босыя ногі аблепліваць і ціхутка так усёй масай студзяністай па іх узбірацца. Здалося, нават нешта гаварылі, але бязгучна. Нібы наракалі на нешта, скардзіліся, пратэставалі. А я ўжо да цемры прызвычаіўся і мог добра разгледзець іх вочы. Як бы сказаць? Якія ў студзеню могуць быць вочы? Такія ж вадкія, расплывістыя, як і ўсё астатняе, але з выразам крыўды. Ну якія ў слізкай кучы могуць быць вочы?! Кроплі нейкія. Але ўсё ж - расплывістыя.
Што рабіць? Скідваю я з сябе альгемонаў і “трэцім нумарам” глушу. А іх хоць на ашмоцце размалаці: кожная частка асобна жыве. Хоць здрабні да крошкі - зноўку сцякуцца ў адзіны аб’ём, як мурашы. Ці базар, скажам. Паасобку - арганізмы, а разам, тым больш, - цывілізацыя. Ужо ўбачыў я трубу, з якой яны перлі, а дабрацца да вентыля, каб перакрыць, немагчыма - вязнуць ногі, бы ў смале!
А яны мне як бы гавораць: “Згінеш, чалавечак, уцякай!”
Коратка і зразумела. Дзякуй і за тое .
А ну вас к чорту на рогі! Кінуў я свой чамаданчык, толькі ключ у руцэ трымаю - і назад падаўся. І на самай справе неяк менш шчэмяць. Але набліжаюцца, гоняць! З трубы пратаплазма, бленда іхняя, сочыцца, праціскваецца. І вада несупынна цурчыць. А альгемоны ўжо не толькі ваду акупіравалі: паўзуць па трубах, сценах, за столь чапляюцца. Адзін па размеркавальнай каробцы расцёкся, замкнуў сабой усю тую электратрахімудыю, успыхнуў - і згусткамі ў ваду сцёк. Некалькі сталых альгемонаў загінуўшыя яго кавалкі ўцягнулі ў сябе і самі акругліліся, насыціўшыся. Як бы памяць героя ўвекавечылі. Зусім цёмна стала пасля гэтай успышкі. А колькі, здавалася, той лямпачкі-пятнаццаткі!
Рукой сцяну мацаю, выбіраюся. Альгемоны хоць і марудныя, але адарвацца ад іх няпроста. ‘Ты адзін з іх! Ты разлічышся за ўсё!” - чуецца праз булькатанне вады. “Што я ў вас пазычаў, брыдоты каналізацыйныя?!” - у думках пярэчу. Аднак прынцыпова згодны: не яны нас крыўдзяць, а мы - іх.
Дагоняць, думаю, заваляць і ўвекавечаць замест харчу. Хоць які ім з мяне харч?! Мяне так проста не спажывеш.
Ужо і ключ выкінуў, за сценку рукой чапляюся. А яны, здаецца, не навальваюцца, а інтэлігентна так: “Лямбда табе, чалавечак!” Адчуваю, што і праўда - “лямбда”.
