- Так, гэта Якубава вежа! - пацвердзiў Дуброўскi. - Дваццаць сем метраў вышыня, Эолова арфа наверсе была. Ён вывучаў уплыў электрычнасцi на раслiны. Ставiў доследы па прыёме i перадачы электрасiгналаў без правадоў...
- Як цiкава! - падсела да Дуброўскага Iрэна. - Давайце сходзiм туды з вамi, хутка поўнач, можа, убачым духi памерлых... Мне з вамi нiчога не страшна!
Дуброўскi засмяяўся i сустрэўся позiркам з Аленкаю. Тая хуценька адвяла погляд, бо сядзела ў абдымках Мiколы.
- Можа, даслухаем аповяд? - звярнуўся да Iрэны Дуброўскi. - Ведаеце, Якуб Наркевiч-Ёдка распрацаваў метад тэрапii, электратэрапii паралiзаваных i хворых на нервы. Сканструяваў громаадвод. Яго iдэю бяздротавага тэлеграфа падхапiлi iншыя вучоныя...
Дуброўскi змоўк. Мiкола нешта шапнуў Аленцы, i яны цiхенька некуды ўцяклi.
- Якуб адкрыў санаторый у мястэчку Пясочным, а ў Слуцку былi ягоныя аптэкi, - прадоўжыў Антось. - Але, як кажуць, няма прарока ў сваёй айчыне. Многiя памешчыкi i мяшчане лiчылi яго дзiваком...
- Бывала, i кпiлi, - уздыхнуў, быццам аб нечым сваiм, Дуброўскi. - Такiя адносiны i мне давядзецца адчуць, - дадаў цiшэй, - дабра людзi не разумеюць... Якуб быў членам эксперыментальнай медыцыны ў Пецярбургу, яго ведаў увесь свет...
Нарэшце Галя адсунулася ад Анатоля i падала голас:
- У Францыi, у 1900 годзе, Якуб атрымаў званне прафесара электраграфii i магнетызму!
- Сядзi! - незадаволена буркнуў Анатоль.
- Ды ну цябе! - агрызнулася Галя. - I загаварыць нельга!
- Калi мужыкi гавораць, бабе маўчаць трэба! - адрэзаў Анатоль.
Галя ўзбуджана i нервова кiнула Iрэне:
- Пайшлi спаць!
- Канешне, - усмiхнулася Iрэна, абняла Галю i кiнула развiтальны позiрк на Дуброўскага.
Той усмiхнуўся ў адказ.
- Сходзiм заўтра пашукаем магiлы, можа, знойдуцца, - заклапочана прамовiў Антось, гледзячы на Анатоля.
- Абавязкова, - згадзiўся той. - Ну што, будзем тушыць вогнiшча? Я думаю, Аленка з Мiколам не заблудзяцца...
Яны патушылi вогнiшча i скiравалi да палаткi. Дуброўскi не пайшоў адразу спаць. Пастаяў ля машыны, разлажыў сядзенне, а потым пакрочыў у бок руiн.
Пералiвiста спявалi салаўi. Недзе ў кустах чароту кракнула дзiкая качка. Нехта iшоў ад берага насустрач Дуброўскаму. Калi параўняўся з iм, Дуброўскi пазнаў Мiколу.
- Не спiцца? - спытаў той.
- Так, - абазваўся Дуброўскi i пакрочыў далей.
Неўзабаве на самым краi берага заўважыў Аленку. Яна сядзела, абхапiўшы рукамi каленi. Пачула крокi, але не азiрнулася. Дуброўскi спынiўся ў яе за спiною. У твар дыхала холадам ад рэчкi, цiха шапацеў чарот.
- Вярнуўся? - папыталася Аленка. - Навошта? Больш я не скажу табе, што кахаю. Колькi разоў гаварыла пра гэта табе, а ты маўчыш... Ведаю, не кахаеш. I, напэўна, нiколi не пакахаеш. А душа мая згарыць, як гэтая зорачка, што падае ўнiз...
Дуброўскi цiха адышоў ад яе. Пакрочыў да машыны. Залез пад коўдру i заснуў...
Iрэна доўга варочалася, разбудзiла Галю i палка прашаптала:
- Хочаш, вершы пачытаю, вядзьмарскiя?
- Ты што, з глузду з'ехала? - сонна прамармытала тая. - А дзе Аленка?
- Не ведаю. Слухай! - Яна вылезла са спальнiка, адкашлялася i зацягнула:
Одну свечу, чтоб начертать твой лик
Или твое подобье восковое
С такими же глазами цвета неба
Осеннего, незрячего. И с телом,
Таким же милым, дивным и желанным,
Сокрытым под неяркою одеждой.
Или траву, волшебную траву,
Чтобы она в устах слегка горчила,
Твои к моим притягивая губы.
Быть может, яд, чтоб я сама пила,
Но и тебе, как будто ненароком,
Дала бокал за трапезой угрюмой.
Я сделала б напиток приворотный,
Чтоб слить на миг две плоти воедино.
Войти в тебя хочу я лихорадкой,
Проникнуть в плоть твою, как малярия,
Лучу подобно, пронизать зрачки,
Как Дух Святой, стигматами отметить
Прекрасные ладони страстотерпца.
Любовь моя! С конца, а не сначала,
Когда бы я смогла тебя приблизить,
Я имя бы твое произносила,
Но в простоте твержу тебе: "Люблю!"
Все жду тебя, а ты не снизошел
Ко мне, печальной, как я ни просила...
Iрэна заплакала наўзрыд... Галя абняла яе i прашаптала:
- Я ведаю, пра каго ты, не хвалюйся, ты таксама яму спадабалася...
- Праўда? - расшырыла зрэнкi Iрэна, схапiла Галю за плечы. - Ён табе сказаў пра гэта? А я думала, што ў цябе з iм...
- Не, не, - запэўнiла яе Галя. - Схадзi да яго цяпер, паклiч, i ён выйдзе да цябе, толькi каб хлопцы не прачнулiся...
Iрэна радасная выскачыла з палаткi.
- Шчаслiвы Сцяпан! - усмiхнулася сама сабе Галя. - Такая прыгожая дзяўчына! Вось каб мне быць такою, можа б, Вайдаш...
- Вайдаш, Вайдаш! - нехта пастукаў у шкло машыны. Дуброўскi ўсхапiўся i ўбачыў жанчыну ў доўгай белай сукнi. Засяроджана паглядаў на яе, не рашаўся адчынiць дзверцы.
- Гэта я, - вымавiла жанчына, - Iрэна...
- Хм! - здзiвiўся Дуброўскi. - Залазь сюды! Што-небудзь здарылася?
Не паспеў ён дагаварыць, як дзяўчына сваiмi вуснамi абхапiла ягоны рот i настойлiва пачала цалаваць, прыгаворваючы:
- Ты мой, толькi той! Нiкому цябе не аддам! Я так доўга чакала цябе, Вайдаш, мой князь, мая мара! Нi адна жанчына на зямлi не вартая цябе, толькi я... Цеплыня майго цела толькi для цябе, не растрачаная, зберагала толькi для цябе, Вайдаш! Дакранiся да мяне, прашу цябе, я - як мёд, заўсёды буду табе салодкай, раз паспытаўшы - болей не адцягнеш... Я берагла сваё цела, клапацiлася пра яго, каб ты мог валодаць iм... Я ўся твая, да кожнай частачкi, да крывiначкi, твая, Вайдаш...
- Канешне, канешне, Iрэна, - адказаў ён, неяк выбавiўшыся з яе абдымкаў. Давай вып'ем "Кока-колы", пагаворым спачатку, добра?
Яна згадзiлася, ласкава прыхiнуўшыся да ягонага пляча.
- У цябе прыгожае цела, Iрэна, - сказаў Дуброўскi, падаючы ёй стакан з напiткам, - але захапленне iм можа доўжыцца паўгода, год... потым настане пустата, бо нiчога агульнага, духоўнага, у нас няма... Табе цяпер патрэбны сябар, проста сябар, якi б зразумеў цябе. Я бачу, што з табою нешта здарылася, што, Iрэна?..
Як быццам ачомаўшыся ад сну, Iрэна засаромелася, нешта прамармытала, а потым заплакала.
- Ты не сустрэла сапраўднага кахання, - пагладзiў Дуброўскi яе па валасах. - А тое, што было з табою, напэўна, здрада, гэта таму, што ты спакусiлася на не сваё... Тваё табе яшчэ будзе...
- Вайдаш! Я марыла пра такога хлопца, як ты!.. Пра такога мужчыну!..
- Ты ж не ведаеш, якi я, - самотна адказаў той. - Гэта толькi знешнасць...
- Я адчуваю сэрцам... Я ўбачыла цябе ў бары некалькi месяцаў назад i закахалася. А гэтая сустрэча - выпадковая, тут, у Нiзку. Значыць - ты мой лёс!
- Якая ты iмпульсiўная... I верыш у тое, што твая прыгажосць вырашыць усё...
- Так, я вар'ятка, - уздыхнула Iрэна. - Ля вогнiшча ты не звяртаў на мяне нiякай увагi...
- Там ёсць хлопчык адзiн, здаецца, вельмi закаханы ў цябе... Сцяпан!
- Яму трэба толькi маё цела! - ускiпела Iрэна. - Усiм вам патрэбна толькi маё цела! I табе, i Янку! А душа? Вам усiм напляваць на яе!..
- Дзе душа твая, дзе, Iрэна? Я бачу толькi вось гэтае цела пад празрыстаю сарочкаю. Чаго ты хацела ад мяне - маланкавага кахання? Ты думала, што я нiколi не бачыў голых жанчын?
Iрэна з размаху ўрэзала яму аплявуху i выскачыла з машыны...
- Ну, дзе Сцяпан? - высунула з палаткi галаву Галя. - Ты хадзiла да яго? Аленка ўжо спiць... Дзе ты была?
- Сцяпан? Дык ты гаварыла пра Сцяпана? - раззлавалася Iрэна. - Калгаснiца няшчасная! Чым ты толькi хлопцаў бярэш? Вайдаш з табою да ракi ходзiць, у вёсцы ты яго братам завеш, а са мною ён i пагаварыць не захацеў! За Анатоля замуж iдзеш, а мяне, прыгажуню, таленавiтую, разумную, нiхто не бярэ!
На крык вылезла з палаткi Аленка.
- Вось ты - веруючая! - кiнула ёй Iрэна. - А чаму ж твой Бог не роўна дзелiць, га?
- Мы на зямлi пакутуем за грахi нашы, - адказала тая.
- А калi ж я паспела награшыць, што мне з маленства на хлопцаў не шанцуе? Якая-небудзь кракадзiлiха, глядзiш, па горадзе iдзе з прыгажуном, а тут!..
- За грахi нашы з мiнулага жыцця, - паправiла Аленка. - Вiдаць, ты ў ранейшым жыццi была злая, нiкога не любiла, вось i вярнулася на зямлю, каб выправiцца. Не спяшайся, пачакай, i сустрэнеш свайго хлопца, з якiм будзеце роднасныя душы...
- Ну, нi фiга! Каб мяне ўсялякiя калгаснiцы абскоквалi! Я ўпярод за цябе i за Галю выйду, абяцаю! Пасля паходу!
I яна скiравала да палаткi хлопцаў. Паклiкала Сцяпана. Той нехаця вылез, пацiраючы сонныя вочы.
- Чаго ў такую рань? - працягнуў, пазяхаючы.
- Мяне адзiн сноб пакрыўдзiў, будзеш абараняць! Пайшлi, пагуляем яму на зайздрасць, няхай ведае, якi ў мяне абаронца ёсць!
- Ой! - крэкнуў, пацягнуўся i нехаця прысеў Сцяпан, пачаў нацягваць красоўкi. - А што такое "сноб", га?
- Снобамi называлi ў Францыi дзяцей дробных чыноўнiкаў цi сялян, якiя паступалi вучыцца ў вышэйшыя ўстановы i ва ўсiм старалiся вонкава быць падобнымi на свецкiх сеньёраў, не клапоцячыся пра духоўны стан, iнтэлект, ветлiвасць, манеры, паводзiны. Вельмi моднiчалi... Гэткi сноб намалёваны ў кнiжцы: стаiць ля бочкi, сам у кiрзачах, штаны вiсяць складкамi... Кiдае ўбок белыя пальчаткi, а яны ў бочку - плясь!
