- Ой, Лявонка! Гэты швэдар так пасуе табе! - запляскала ў далонi Галя. Якраз пад твае блакiтныя вочы. Вясельны падарунак, дарагi!
- Дзякую, - усмiхнуўся Лявон. - Ты мяне з багны выцягнула! Я кахаю цябе... Болей i ў рот гарэлкi не вазьму. А то, бачыш, з працы звольнiлi, з iнтэрната выгналi...
- Лявонка, глядзi! - радасна паказала старонку пашпарта Галя. - Я таксама выпiсалася з Менска. Усё, будзем жыць з табою ў гэтай вёсачцы, у тваёй хаце!
- Я заўтра аднясу твой пашпарт у наш сельсавет, - сказаў Лявон. - Знойдзем табе працу i мне што-небудзь!
Галя запiшчала i павiсла ў яго на шыi.
...Нiзенькая паўразбураная хатка за высахлым садам нагадвала сабою пакiнутую старэнькую бабульку. Вялiкая леташняя трава пачарнела за зiму i цяпер, калi пачалася адлiга, нагадвала доўгiя тонкiя нiткi.
- Браты не едуць, - паскардзiўся Лявон, гледзячы ў маленькае акенца на вулiцу. - А некалi мы добра жылi. Трое братоў, бацька, мацi. Мой бацька граў на гармонiку, а мацi прыгожа спявала. А потым iм ад зайздрасцi начаравалi бацька прастудзiўся i памёр. Пасля ягонай смерцi мацi знайшла ў хляве iголкi, цэлы пук, усе чорныя... Занесла да знахара, а ён кажа, што позна прыйшла праклён на ўсю сям'ю паў. Мацi запiла. Мы ўсе былi ў гарадах. Яна ўпала п'яная пасярод хаты, яе паралiзавала. Не магла дапаўзцi да ложка. Хаты даўно не цеплiла, холад быў, вось i атрымала запаленне лёгкiх i ў хуткiм часе памерла... Старэйшы брат рос бесталковым, сядзеў у турме, некалькi разоў жанiўся. Сярэднi п'е... I я пiў, пакуль не сустрэў цябе...
Галя абняла яго i пацалавала. У хаце пахла сырасцю. Адзiнока чарнела печ. За перагародкай стаяў кухонны стол, вiсела люстэрка ў драўлянай аправе, якую паеў шашаль. Збоку - вялiкая шафа для кухоннага посуду. На акне - шэрага колеру фiранкi. Галя прайшла ў другi пакой, дзе знаходзiлiся грубка, два ложкi, канапа, шафа, круглы стол.
- Я зусiм забыўся сказаць табе яшчэ пра аднаго свайго брата, - хрыплым голасам мовiў Лявон, - нас жа чацвёра сыноў было. Сашка - самы лепшы брат наш, самы старэйшы. Мы малыя тады былi. Ён ажанiўся. Жылi тут з жонкаю. Дзяўчынка нарадзiлася. Вось ад iх гэтая шафа засталася, i стол круглы, i канапа. Сашка разбiўся на матацыкле, на крутым павароце ля самай вёскi... Вось тады мацi яшчэ мацней запiла...
Галя дастала з сумкi маленькую iконку i павесiла на куце. Лявон уздыхнуў i пайшоў па дровы. Ужо калi ў грубцы пылала вогнiшча i ўся хата запоўнiлася дымам, Галя з Лявонам ляжалi на маленькай канапе i размаўлялi.
- Бачыш, лес ад нас зусiм блiзка! - гаварыў Лявон. - У дзяцiнстве да нас прыбiлiся дзве маленькiя вавёрачкi. Яны бегалi па сценах, забаўлялiся. А потым адна загiнула. Тады i другая збегла.
Галя абняла Лявона.
- У нас утульна ў хаце, - сказала яна, - хаця i пуста, але здаецца, што тут жыве добры дух...
- Мы адновiм сад i будзем тут жыць з табою, - марыў Лявон.
- Мне сон снiўся, - сказала Галя, - быццам бы ў прыгожым садзе я тваiх бацькоў сустрэла i двух братоў...
- Двух? - здзiвiўся Лявон. - Як жа я забыўся сказаць, што ў нас адзiн маленькiм памёр... Глянь, нейкi праўдзiвы сон! А што снiлася далей?
- Быццам я хацела з iмi за стол сесцi, соку выпiць, а яны мне не далi. Я пакрыўдзiлася i пабегла ад iх. Можа, яны не хочуць, каб мы разам жылi, перасцерагаюць аб нечым?
- Пустое гэта, - махнуў рукою Лявон. - Мы будзем добра жыць. Я ў Менску марыў барацьбою заняцца, ды ўсё неяк саромеўся ў гурток запiсацца, а то часу не было... А тут займуся! Буду з суседам займацца - ён у школе фiзкультуру вядзе. Летам на рыбу з табою сходзiм, у нас такая фарэль залацiстая водзiцца! - ён прытулiў Галю да сябе. - Зайчык ты мой! - прашаптаў. - Цяпер я зусiм пiць не буду! Дзякую, што выратавала мяне! Вось мы з табою жылi ў адным iнтэрнаце, а адно аднаго не ведалi, а Бог звёў нас... Слава Богу!
I яны, шчаслiвыя i задаволеныя, паснулi пад свiст i завыванне зiмовага ветру.
Анатоль адчынiў дзверы сваёй кватэры. Агапка, таўсматая, з рабацiннем на твары, зашмыгала ад радасцi тоўстым, як бульбiна, носам.
- Толiчак! Прыехаў? Здаў на майстра, цяпер ты ўжо майстар спорту?
Прыгала вакол яго Агапка, хацела пацалаваць, але Анатоль, кульгаючы, прайшоў на кухню, кiнуў ля дзвярэй ванны заплечнiк.
- Сёння каб памыла маю вопратку!
- Ага, памыю! - заўсмiхалася Агапка. - А што ты кульгаеш? Зноў артроз? Вядома, на Камчатцы там, у паходзе, застудзiўся? I навошта зiмою, за тысячу даляраў, на тую Камчатку iсцi, каб захварэць? Хай бы гэтыя грошы на дзiцятка пусцiлi мы?..
- Якое дзiцятка? - спалохаўся Анатоль. - Ты што, з таго моманту да доктара не хадзiла? Не трэба нiякога дзiцяткi! Мне на сябе грошай не хапае! Вось майстрам спорту стаў, цяпер хачу свой турклуб адкрыць. Турклуб Хвашчэўскага! Гучыць?
- Ага, Толiчак, - падтакнула Агапка. - А дзiцяткi нiякога няма, гэта так проста я сказала...
- Больш так не жартуй! - строга сказаў Анатоль, выпiў квасу. - Ты навучылася вязаць? Мне швэдар, шкарпэткi звязала? А курыцу ў цесце, мяса пад марынадам, торт, якi я люблю, навучылася рыхтаваць?
Агапка кiўнула галавою.
- Значыць, так, - запалiў Анатоль. - Я пайду пасплю, а ты есцi рыхтуй. Вечарам прыйдуць мае сябры, вiншаваць будуць. Ты павiтайся i iдзi на кухню цi ў ванну! Каб з намi не сядзела, у нас свае справы i размовы, а то яшчэ не тое ляпнеш. Зразумела?
Агапка зноў моўчкi кiўнула i пайшла рыхтаваць ежу.
Анатоль лёг на канапу, уключыў тэлевiзар, запалiў цыгарэту, скiдваючы попел на падлогу. Пачаў успамiнаць паход, калi ўвайшла Агапка. Яна перамiналася з нагi на нагу хацела нешта сказаць.
- Што хочаш? - незадаволена спытаў Анатоль.
- Толiчак, - пачала цiха Агапка, закашлялася, - я спытаць хачу, дзе тыя грошы, што нам на вяселлi мой бацька даў, пасаг мой?.. I за карову дзе грошы?
- Як гэта дзе? - узроў Анатоль, памятаючы, што лепшая абарона - атака. Мне ж на паход трэба было? А сястры маёй Танечцы на футрачак, на пярсцёнак? Яна ж замуж збiраецца! Яна ж таксама табе цяпер сястра, вось i клапацiся пра яе! Зразумела?
- Ага-а! - працягнула Агапка i павярнулася, каб iсцi, затым спынiлася i запытала: - Але ж павiнны грошы застацца, iх так шмат было...
- Шмат, шмат! - закрычаў Анатоль. - А ты ў даляры перавядзi! Мы ж гэта ўсё за даляры куплялi, галава твая пустая! Даляры ж даражэй, чам твой рубель!
- А-а-а! - нарэшце зразумела Агапка i, супакоiўшыся, пайшла на кухню.
Але затым зноў вярнулася. Стаяла, перабiрала ў руках фартух.
- Ежу зварыла? - раздражнёна пачаў дыхаць Анатоль. - Iдзi бялiзну мый!
- Паляжаць з табою хацела, - прамовiла Агапка, - засумавала... Каб пацалавацца...
- На вяселлi цалавалiся! - закрычаў Анатоль. - Цяпер жыць трэба, як людзi! Сур'ёзнай будзь i працавiтай! I не чапай мужа, калi адпачывае! Падыходзь да мяне толькi тады, калi я сам цябе паклiчу! Зразумела цi не?!
Агапка заплакала i падалася на кухню.
Пад вечар прыйшлi госцi, i яна паспешна выйшла з кватэры. Доўга хадзiла па вулiцы. Не ведала, чым заняцца. Сумавала па вёсцы. Зайшла ў царкву. Служба заканчвалася. Агапка падышла да святара i папрасiла, каб ён яе выслухаў.
- Муж дзяцей не хоча, - паскардзiлася яму. - А што, калi мне зацяжараць ад яго, падмануць, каб не засцерагаўся, i зацяжараць? Сумна без дзiцяцi...
- Нельга так, - адказаў святар, - не па-божаму... Падманваць нельга...
Агапка выйшла з царквы i накiравалася да Палаца культуры будаўнiкоў. Ля ўвахода стаяла бялявая, з кароткай стрыжкай дзяўчына i весела гутарыла з сяброўкай.
- А я свайго малога ў дзевак кiнула, а сама думаю, пагуляю! - смяялася бялявая.
- Ну i аферыстка ты, Наташка! - адказала сяброўка. - Мiколу рабом зрабiла, а Кольку на алiменты падала! I як толькi ў судзе не разабралiся, што не Колева дзiця!
- Коля болей грошай атрымлiвае! - засмяялася Наташа. - А што мне з таго Мiколы цягнуць, хоць i яго гэта дзiця? Вось паехаў учора маiм бацькам дровы загатаўлiваць, i добра!
Агапка патапталася на месцы i вырашыла падысцi да дзяўчат.
- Прабачце, - сказала яна, - я тут падслухала вашу размову. У мяне адна праблема, можа, падкажаце, як яе рашыць. Я з вёскi, адна тут, сябровак няма. Замуж адзiн хлопец узяў, турыст ён. Дык я ў яго як рабыня, толькi каб есцi рыхтавла ды бялiзну мыла. А дзяцей не хоча. I не паважае мяне, дурною лiчыць. Можа, я трохi i дурная, што пайшла за яго. Яны з раднёю мяне аб'ягорылi, грошы мае, што бацька на пасаг даў, распусцiлi на ягоныя паходы ды на сваю радню...
Наташка ўзняла ўгору бровы.
- Адкуль ён, турыст гэты? Можа, якi сябар Мiколаў? - глянула на сваю сяброўку. - Мiкола ж усё ў паходы хадзiў з Хвашчэўскiм, усё сварылiся, вораг яго...
- Мой муж таксама Хвашчэўскi! - абрадавалася Агапка. - Толiк завуць...
- Ён! - засмяялася Наташка. - Ну дык што, адпомсцiм Толiку за майго Мiколачку, каб не задаваўся?
Яна абняла Агапку, падмiгнула сяброўцы:
- Верка, пайшлi папалiм i нешта смешнае прыдумаем!
Селi ўтраiх на лавачку. Агапка не палiла. Наташка, смалячы цыгарэту, выгукнула:
- Дзеўкi! План наклюнуўся! Агапка, мы табе знойдзем хлопца i ты ад яго зацяжараш!
- Мяне Толiк на аборт адправiць, сiлаю, - уздыхнула тая.
- А ты не кажы да апошняга моманту, як Наташка ў свой час! - параiла Вера. - А калi стане бачна ўжо, то нiкуды ён не дзенецца!
